Ko'rsatmalar

4-bobda ifodalarni JavaScript'ning iboralari sifatida tasvirlagan edik. Shu o'xshatishni davom ettirsak, ko'rsatmalar (statements) — bu JavaScript'ning gaplari yoki buyruqlaridir. Xuddi o'zbek tilidagi gaplar nuqta bilan yakunlanib, bir-biridan ajratilganidek, JavaScript ko'rsatmalari ham nuqtali vergul (;) bilan yakunlanadi (§2.6). Ifodalar qiymat hosil qilish uchun baholanadi (evaluate), ko'rsatmalar esa biror narsa sodir bo'lishi uchun bajariladi (execute).

"Biror narsa sodir bo'lishi"ning bir yo'li — bu qo'shimcha ta'sirlarga (side effects) ega bo'lgan ifodani baholashdir. Tayinlashlar va funksiya chaqiruvlari kabi qo'shimcha ta'sirga ega ifodalar mustaqil ko'rsatma sifatida kela oladi va bu tarzda ishlatilganda ular ifoda ko'rsatmalari (expression statements) deb nomlanadi. Ko'rsatmalarning shunga o'xshash yana bir toifasi — bu yangi o'zgaruvchilarni e'lon qiladigan va yangi funksiyalarni ta'riflaydigan e'lon qilish ko'rsatmalaridir (declaration statements).

JavaScript dasturlari bajarilishi kerak bo'lgan ko'rsatmalar ketma-ketligidan boshqa narsa emas. Standart holatda, JavaScript interpretatori bu ko'rsatmalarni ular yozilgan tartibda, birin-ketin bajaradi. "Biror narsa sodir bo'lishi"ning yana bir yo'li — bu standart bajarilish tartibini o'zgartirishdir va JavaScript'da aynan shu vazifani amalga oshiradigan bir nechta ko'rsatmalar yoki boshqaruv tuzilmalari (control structures) mavjud:

• Shartli ko'rsatmalar (Conditionals): if va switch kabi ko'rsatmalar bo'lib, ular ifoda qiymatiga qarab JavaScript interpretatorini boshqa ko'rsatmalarni bajarishga yoki o'tkazib yuborishga majbur qiladi.

• Sikllar (Loops): while va for kabi ko'rsatmalar bo'lib, ular boshqa ko'rsatmalarni takroran bajaradi.

• O'tishlar (Jumps): break, return va throw kabi ko'rsatmalar bo'lib, ular interpretatorni dasturning boshqa bir qismiga "sakrashga" sabab bo'ladi.

Keyingi bo'limlarda JavaScript'dagi turli ko'rsatmalar tasvirlanadi va ularning sintaksisi tushuntiriladi. Bob so'nggida keltirilgan 5-1-jadval bu sintaksisni umumlashtiradi. JavaScript dasturi — bu shunchaki bir-biridan nuqtali vergul bilan ajratilgan ko'rsatmalar ketma-ketligidir. Shunday ekan, JavaScript ko'rsatmalari bilan tanishib chiqqach, bemalol JavaScript dasturlarini yozishni boshlashingiz mumkin.